Ο εκβιασμός του θύματος

 Συνήθως σκεφτόμαστε ανάποδα: «ο καημένος, κοίτα τι του έτυχε!», «τι αδικία είναι αυτή!», «όλο τυχαίνουν αναποδιές!», «δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά!» και άλλα παρόμοια. Δεν είναι όμως ακριβώς έτσι τα πράγματα, αν και δύσκολα βγαίνουμε από το καβούκι του διαμορφωμένου νου μας.

Το θύμα είναι εκβιαστής, μέσα από ένα άλλο μοτίβο αντίδρασης και τρόπο σκέψης. Χωρίς να το αντιλαμβάνεται, η βάση της προσωπικότητάς του στηρίζεται σε ένα αυτό-μίσος, μια καθολική αυτό-απόρριψη, που ντύνεται με πολλά ενδύματα που δεν τον προδίδουν.

Ένα θύμα ξέρει να αντέχει, να υπομένει, να υποτάσσεται, να βάλλεται, να συνεχίζει να καλεί τη βία που δέχεται, γιατί είναι ο μόνος τρόπος να πάρει την επιβεβαίωση, τον οίκτο και την προσοχή που έχει ανάγκη. «Κοίτα με, αντέχω ο καημένος», λέει.

Ποτέ δεν επιχειρεί να βγει από τη θέση αυτή γιατί αυτό θα του στερούσε το δικαίωμα να παραμένει στα γνώριμα που ελέγχει, την ψευδαίσθηση πως γνωρίζει την πορεία της ζωής του, την άνεση να ψάχνει παρηγοριά σε άλλους, αφού η σχέση του με τον εαυτό του παραμένει άκρως εχθρική. Με τη ματιά στραμμένη στους άλλους, έχει φτιάξει μια ολόκληρη κοσμοθεωρία στηρίζοντας έτσι τους εχθρούς που έχει ονοματίσει, τους "φίλους" που βολεύουν το ρόλο του και την αντίληψη που ενισχύει την Ιστορία που έχει ανάγκη, για να διατηρείται η ψευδαίσθηση.

Η συνειδητότητα του μάρτυρα, του βασανισμένου, ακόμα μας καθορίζει σε συλλογικό επίπεδο. Η κρυμμένη βία που παρουσιάζεται ως "διάθεση συνύπαρξης" (ποτέ με ίσους όρους όμως), εξακολουθεί να δημιουργεί διαμάχες, πολέμους, αδικία και επαναλήψεις που αδυνατεί το θύμα να αντιληφθεί.

Ο γραμμικός χρόνος επιβραδύνεται τόσο, που νομίζει πως το παρελθόν είναι πίσω του και πολύ μακρινό. Συχνά επικαλείται αυτό το παρελθόν για να στηρίξει τη θέση του, γιατί δεν έχει μετακινηθεί καθόλου και είναι ο μεγαλύτερος φόβος του. Όλα φαίνονται ασύνδετα γύρω του, καθώς η διάσπαση μέσα του έχει πάρει «ανησυχητικές» διαστάσεις.

Αναγκάζει, με τη στάση του, τους άλλους να πάρουν θέση, να αποφασίσουν γι’ αυτόν, να αναλάβουν τη δική του ευθύνη, για να τον βγάλουν από την άβολη θέση να αποφασίσει… κάτι που αποφεύγει «όπως ο διάολος το λιβάνι». Μετά, μπορεί να κατακρίνει, να έχει άποψη, να επικαλείται το γνώριμο πεδίο της Ιστορίας του για να στηρίζει τις θέσεις του, μπορεί να ενισχύει το "δίκιο" του.

Ενίοτε γίνεται άκρως επιθετικός, αλλά αδυνατεί να το αντιληφθεί γιατί ΚΑΙ αυτήν την επιθετικότητα θα την κρύψει πίσω από «τις καλύτερες προθέσεις», ενισχύοντας έντεχνα το ρόλο του «καημένου-αδικημένου».

Αυτή η καμουφλαρισμένη επιθετικότητα, ο εκβιασμός του θύματος, οι φτιαχτοί ρόλοι που κρύβουν την αλήθεια από τους αδαείς, ακόμα «παίζουν μπάλα» στη σκακιέρα της συλλογικής συνειδητότητας.

Είναι όμως άλλη, τελείως άλλη διαδικασία να αναγνωρίσει ο καθένας μας το θύμα μέσα του, ενώ όλα όσα εμπιστευόμαστε, ενισχύουμε και συνεχίζουμε, χρησιμεύουν στο κρύψιμο, στην άρνηση ευθυνών και στη διατήρηση του μάρτυρα (και άρα "σωτήρα"), που ακόμα έχουμε ανάγκη.

Ειδικά, το θύμα θριαμβεύει αθέατο, μέσα σε αυτούς που πιστεύουν πως ΔΕΝ είναι θύματα, πως έχουν ξεπεράσει, πως έχουν προχωρήσει, πως έχουν μετακινηθεί... Κι αυτό, είναι μόνο μια εισαγωγή!



Χριστιάνα Σοφία