Η Εφηβεία... δύσκολη υπόθεση!

Οι περισσότεροι γονείς τη φοβόμαστε και σχεδόν όλοι την περνάμε δύσκολα… κάποιοι θεωρούν ότι δεν την περνάνε ποτέ.

Πάντα θεωρούσα ότι οι ειδικότεροι για ένα θέμα είναι αυτοί τους οποίους αφορά, αντί να μιλάνε άλλοι γι’ αυτούς. Εύχομαι λοιπόν να διαβάσουν το άρθρο οι έφηβοι και να τολμήσουν να πουν τη γνώμη τους, να εκφράσουν ο καθένας τη δική του οπτική, για να βοηθήσουν την κατανόηση. Δεν θα επιχειρήσω λοιπόν να μιλήσω γι’ αυτούς αλλά προς τους γονείς, ως γονιός και μέσα από την εμπειρία μου με γονείς και εφήβους.

Τι κάνει την εφηβεία τόσο δύσκολη;

Κατ’ αρχάς και μόνο ότι τη θεωρούμε δύσκολη, «την τρομερή ηλικία», από την οποία ευχόμαστε να επιβιώσουμε, ήδη βάσει μέσα μας τον προγραμματισμό ότι θα ζήσουμε κάτι που δεν θέλουμε. Ακούμε άλλους, διαβάζουμε πολλά, περιμένουμε τα χειρότερα… ό,τι δεν μπορούμε να ελέγξουμε.


Μετά, είναι και η δική μας αυτό-αμφισβήτηση, που δεν εκφραζόταν τόσο έντονα στην παιδική ηλικία. Λίγο η πίεση, λίγο ο εξαναγκασμός, η δωροδοκία, η επιβράβευση και η τιμωρία… περνάμε την παιδική ηλικία σχεδόν ανώδυνα. Συνήθως έχουμε κι άλλους γύρω μας να βοηθούν στα δύσκολα… γιαγιάδες, παππούδες, συζύγους… δεν είμαστε μόνοι, δεν τα βλέπουμε όλα ή τα περνάμε νομίζοντας ότι τα αφήνουμε στο παρελθόν.

Κάπου εκεί στην εφηβεία των παιδιών μας, πολλοί ξεκινάμε να αμφισβητούμε τις σχέσεις μας, να χάνουμε για οποιοδήποτε λόγο τη βοήθεια γύρω μας, να βλέπουμε τη ζωή μας να παίρνει άλλη τροπή από αυτήν που φανταστήκαμε… Και μαζί με όλα αυτά, έχουμε και την εφηβεία των παιδιών μας, που φαίνεται να μη συμμετέχουν ενεργά σε τίποτα απ’ όλα αυτά.

Δυστυχώς ή ευτυχώς όμως, τίποτα δεν ξεκινά στην εφηβεία, όπως και δεν υπάρχει τίποτα που δεν λύνεται με καλή θέληση και προθυμία.

Όλα ξεκινάνε στην παιδική ηλικία και ακόμα πιο πριν θα έλεγα, εκεί που δεν έχουμε εκπαιδευτεί να δίνουμε την προσοχή μας, εκεί που μας ενδιαφέρουν άλλα και εστιαζόμαστε περισσότερο στο σώμα και στο εξωτερικό περίβλημα (το δικό μας, της οικογένειάς μας, το σώμα μας και τα υλικές, εξωτερικές προσφορές μας)… τι θα φάει, τι ώρα θα κοιμηθεί, τι θα φορέσει, σε ποιο σχολείο θα πάει, τι παιχνίδια θα πάρουμε κλπ.

Τα σημαντικά τα αφήνουμε πίσω… τι σκέφτεται, πώς αισθάνεται, γιατί έχει τις συγκεκριμένες ανάγκες που έχει, πώς επικοινωνούμε, τι συζητάμε, πόσο ουσιαστικά είμαστε μαζί… Πώς αισθανόμαστε εμείς, τι τους λέμε και τι όχι, τι κρύβουμε, τι επαναλαμβάνουμε, πόσο αποδεχόμαστε όλες τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Πόσο επιτρέπουμε στα παιδιά μας να αναπτύξουν τη δική τους προσωπικότητα που είναι διαφορετική από τη δική μας, πόσο ανοιχτοί ή όχι είμαστε στις επικρίσεις τους, στα όνειρά τους, στα ενδιαφέροντά τους… πόσο συνεπής είμαστε μαζί τους αλλά και με τον εαυτό μας…

Είναι τόσα πολλά αυτά που αφήνουμε πίσω μας, που δεν τα προσέχουμε καν, πόσο μάλλον να ασχοληθούμε σοβαρά μαζί τους. Συχνά επιβαρυνόμαστε με αμέτρητες ενοχές ΚΑΙ προς τα παιδιά μας αλλά ΚΑΙ προς τον εαυτό μας, που φαίνεται πιο εύκολο να βάζουμε όλες αυτές τις σκέψεις στο πίσω μέρος του νου μας γιατί δεν ξέρουμε τι να τις κάνουμε. Όλα όμως συσσωρεύονται… και βγαίνουν στην επιφάνεια, στα πρώτα σημάδια διαφοροποίησης των παιδιών μας, στις όποιες άγαρμπες επαναστάσεις τους, στις διαφωνίες και στις επικρίσεις τους, στα λάθη και στα στραβοπατήματά τους, στις απορρίψεις και στις επιπόλαιες επιλογές τους… κατ’ εμάς πάντα.

Πολλά δεν κάνουμε, πολλά αγνοούμε, πάρα πολλά θεωρούμε «μικρά και ασήμαντα» όταν συμβαίνουν στην παιδική ηλικία. Πολλά επαναλαμβάνουμε όπως τα πήραμε και εμείς, έστω κι αν δεν μας άρεσαν ως παιδιά, γιατί δεν ξέρουμε άλλο τρόπο να είμαστε. Άλλωστε, τι να πρωτοπρολάβουμε που ξαφνικά η ζωή μας έγινε μια υποχρέωση, έχουμε μετατραπεί σε ταξιτζήδες και ψάχνουμε με το φανάρι την προσωπική μας ζωή;

Το κυριότερο όμως, το άφησα για το τέλος…

Έχουμε ξεχάσει να ζούμε πραγματικά! Τι σημαίνει αυτό; Από μικροί μαθαίνουμε ότι πρέπει να ξέρουμε, οφείλουμε να είμαστε. Αξιολογούμαστε για όσα γνωρίζουμε, όχι για όσα λάθη τολμούμε να κάνουμε. Μαθαίνουμε να ζούμε για το αύριο, για αυτό που θα έρθει… από πολύ νωρίς! Δεν μάθαμε ποτέ να επικοινωνούμε με τον Εαυτό μας, να συνθέτουμε τα διαμελισμένα κομμάτια μας… μέσα μας… προτού κάνουμε παιδιά.

Ξαφνικά βρισκόμαστε μπροστά σε ξένους που κάποτε ονομάζαμε παιδιά μας. Έχουμε άποψη για όλα, απλά επειδή δεν συμφωνούν οι απόψεις τους με τις δικές μας. Φοβόμαστε να ζήσουμε και δεν επιτρέπουμε σε αυτά να κάνουν λάθη, να χτυπήσουν να πονέσουν, γιατί εμείς φοβόμαστε τον πόνο. Ποτέ δεν τα μάθαμε να σκέφτονται εμάς γιατί ποτέ δεν τους δείξαμε τα πραγματικά μας συναισθήματα «για να μην τα πληγώσουμε». Κρατήσαμε απόσταση γιατί τα υποτιμήσαμε και τώρα το χάσμα μοιάζει αγεφύρωτο.

Μια αγαπημένη μου φράση είναι, «αν δεν σε έχει απορρίψει το παιδί σου, δεν είσαι σωστός γονιός» και εξακολουθώ να το πιστεύω. ΠΡΕΠΕΙ να σε απορρίψει γιατί μαζί με σένα απορρίπτει, αμφισβητώντας ολόκληρη τη ζωή του, ό,τι αποτελεί δομή και σταθερότητα, για να βρει τον εαυτό του. Θα κάνει τον κύκλο του, θα ξανάρθει, θα σε επιλέξει πλέον ξανά, όχι γιατί τυχαίνει να το γέννησες, όχι γιατί «έκανες τόσα για αυτό» αλλά γιατί θα σε εκτιμήσει σαν άνθρωπο!

Το αντέχεις; Αυτή είναι η εφηβεία… πολλοί δεν την περνάνε ποτέ γιατί δεν τους επιτρέπεται να μεγαλώσουν, να ανοίξουν τα φτερά τους και να πετάξουν μακριά από την ασφάλεια του γνώριμου. Και μετά ξεκινάνε τα δικά τους προβλήματα με τα δικά τους παιδιά… και ο κύκλος της επανάληψης συνεχίζεται.

Μπορεί όλο αυτό το περιοριστικό και επαναλαμβανόμενο σκηνικό, που μοιάζει φρικτό, να ανατραπεί οποιαδήποτε στιγμή; Φυσικά και μπορεί! Το μοναδικό εμπόδιο είναι να είσαι κολλημένος στο να τρέφεσαι από το δράμα σου. Σταμάτα να λες τι σου έτυχε και πόσο υποφέρεις. Μάθε, ζήτα, ρώτα, αλλά μην περιμένεις να αλλάξει ο έφηβός σου. Θα έρθει και η δική του ώρα, φτάνει να αισθανθεί ότι τον αποδέχεσαι χωρίς όρους, ανεξάρτητα από τις επιλογές του, ανεξάρτητα από την όψη του, τα λάθη του, τους φίλους του, τη σχέση του που έχει μαζί σου.

Αλλά αρχίζουμε πάντα από τον εαυτό μας. Εκεί κρύβονται όλα τα μυστικά των αντιληπτών αδιεξόδων μας. Και όχι, δεν πάμε πίσω στο παρελθόν για να βρούμε τις αιτίες. Αυτές βρίσκονται πάντα στο παρόν, αλλά δεν έχουμε μάθει να κοιτάμε με ανοιχτά μάτια αυτό που βρίσκεται ακριβώς μπροστά μας.