Την ώρα που εμείς νομίζουμε πως ασχολούμαστε με «τα σοβαρά θέματα της ζωής μας», έρχεται, ανέμελα και με απόλυτη σιγουριά ένα παιδί και ρωτάει:
- Μαμά, γιατί υπάρχουμε εμείς οι άνθρωποι;
Ξαφνικά, τα πάντα σταματούν και αρχίζω να ψάχνω τη «σωστή» απάντηση μέσα μου. Υπάρχουν κι άλλοι γύρω… όλοι περιμένουν. Ο χρόνος έχει παγώσει καθώς οι σκέψεις συναγωνίζονται η μια την άλλη μέσα στο νου μου. Καμία δεν ξεκαθαρίζει όμως, να σταθεί πιο πάνω από τις άλλες, να λάμψει με τη «σοφία» της…
Δεν είναι δυνατόν! Το έχω σκεφτεί άπειρες φορές. Είναι μέσα στα πλαίσια αυτού που ΚΑΝΩ, αφορά ολόκληρη μου τη ζωή! Τα ματάκια της περιμένουν, ερευνητικά να καρφώνουν το βλέμμα μου.
Το δύσκολο με τα παιδιά - όπως και με τη ζωή - είναι ότι δεν σε προειδοποιούν. Δεν έρχεται όμορφα και ωραία να σου πει, «μαμά, την επόμενη βδομάδα, θέλω να κλείσουμε ένα ραντεβού, την τάδε ώρα, να συζητήσουμε το τάδε θέμα». Δεν φτιάχνει προτάσεις, αναλύσεις, θεωρίες, να στις δώσει εκ των προτέρων για να έχεις το χρόνο να τις μελετήσεις και να προετοιμαστείς με τις αντίστοιχες δικές σου… όπως και η ζωή! Εκεί που τρώει, παίζει ή μιλάει για κάτι άσχετο, σου ρίχνει τη βόμβα, έτσι απλά! Και περιμένει να δει τι θα κάνεις, πώς θ’ αντιδράσεις... ή πώς θα ανταποκριθείς. Όπως και η ζωή!
Η μοναδική αυτή δήλωση «απάντησής σου» καθορίζει τη συνέχεια. Δεν το συνειδητοποιείς όμως άμεσα. Όλο το σύμπαν περιμένει…. Το «σύμπαν» δεν είναι για σένα το παιδί σου;
Κολλάω για μια στιγμή… ποια είναι η «σωστή» απάντηση; Τα ερευνητικά ματάκια της περιμένουν… Όμως καταφέρνω να δω τον ενήλικα, μέσα μου, με συμπάθεια και αμέσως δραπετεύω από τις παγίδες του. Δεν ενδίδω στις συνήθεις υπεκφυγές του: «πώς σου ήρθε αυτή η ερώτηση τώρα;», «θα το συζητήσουμε άλλη φορά» ή να δώσω μια από τις άπειρες θεωρίες/πεποιθήσεις που έχω έτοιμες, νομίζοντας ότι έτσι ανεβάζω τον εαυτό μου στα μάτια της. Το πιθανότερο είναι ότι θα σκότωνα την ικανότητά της να ρωτάει και να ψάχνει μέσα της, τις δικές της απαντήσεις.
Άλλωστε, βασικός σκοπός μου είναι να μην βάζει εμένα ή οποιονδήποτε άλλον πάνω από τον εαυτό της. Μα ούτε τον εαυτό της πάνω από άλλους...
Θέτοντας την ερώτηση δημόσια (για να ερευνήσω πού βρισκόμαστε), πήρα πολλές «ενήλικες απαντήσεις», που ξέρω σίγουρα ότι ένα παιδί 6 χρονών ούτε θα καταλάβαινε – έχουμε ξεχάσει πώς να μιλάμε στα παιδιά – αλλά ούτε και θα ενδιαφερόταν να λάβει. Σκέψου πριν διαβάσεις, τι θα απαντούσες εσύ...
Κάποιες από τις απαντήσεις που δόθηκαν ήταν:
- Για να ολοκληρώνουμε την παλέτα του κόσμου ίσως! Σαν την τελευταία πινελιά!
- Για τον ίδιο λόγο που υπάρχουν τα ζώα, τα δέντρα, η θάλασσα... Μέρος του κόσμου...
- Για να χαιρόμαστε
- Γιατί το θελήσαμε, για να ολοκληρωθούμε.
- Για να γίνουμε αυτό που Είμαστε
- Για να καταστρέφουμε… νομιζόμενοι ότι έτσι κατακτάμε και ηγούμαστε.
- Έλα μου ντε ; Κανείς δεν ξέρει...
- Γιατί είμαστε μέρος της φύσης, είμαστε σαν όλα τα πλάσματα της γης, μόνο που το καθένα έχει διάφορες ειδικές ικανότητες.
- Για να κάνουμε καλύτερο τον κόσμο μέσα από την δική μας καλυτέρευση...
- Γιατί έτυχε. θα σου εξηγήσω σε 5 χρόνια πώς ακριβώς έτυχε.
- Για να δινουμε αγαπη..
- ή ακόμα.... ένα απόσπασμα από τον Καζαντζάκη...(!)
Ίσως η δική σου απάντηση να διέφερε λίγο, αλλά θα ήταν μάλλον βασισμένη στο ίδιο μοντέλο...
Τι απογοήτευση… έχουμε ξεχάσει πώς να είμαστε παιδιά, όπως έχουμε ξεχάσει να αναρωτιόμαστε, να μην γνωρίζουμε και να ψάχνουμε με αθωότητα και ειλικρίνεια.
Το πλέον τραγικό (για μένα) είναι ότι δεν βλέπουμε πως το «σύστημα» που κατηγορούμε, ο προγραμματισμός που συμβαίνει, ξεκινά από εμάς τους ίδιους, στα ίδια τα παιδιά μας, από πολύ νωρίς. Τόσο εύκολα, τόσο παρορμητικά, τόσο απλά…
Μετά από κάποια δευτερόλεπτα που έμοιαζαν αιώνια, την κοιτάω με ταπεινότητα και θαυμασμό και της λέω,
- Εσύ τι νομίζεις;
- Δεν ξέρω, πες μου εσύ!
- Εγώ μπορώ να σου πω τη γνώμη μου, αλλά σκέψου πρώτα εσύ και πες μου και τη δική σου...
Γιατί όμως αξίζει μια τέτοια απάντηση;
Γιατί, λειτουργώντας κι εγώ μέσα από το «μέρος του νου», που αναδύθηκε μια τέτοια ερώτηση, ξέρω καλά ότι υπήρξαν ταυτχρονα πολλές εικόνες, πολλές παράλληλες σκέψεις, πολλές ίσως πραγματικότητες... δεν ήρθε «μόνη» και έρημη η σκέψη, λογικά, ξεκάρφωτα, γραμμικά.
Είναι όμως πολλές οι πληροφορίες και ακόμα χαοτικές μέσα της. Είναι ακόμα δύσκολο να τις βάλει σε «τάξη» μέσα της, να τις λεκτικοποιήσει και να ξεχωρίσει/διαχωρίσει μια μόνο, ξεκάθαρη απάντηση. Δεν έχω το δικαίωμα να εμποδίσω αυτή τη διαδικασία, να της δώσω την δική μου «τάξη», να σταματήσω την ίδια να ερευνά και να βρίσκει τις δικές της απαντήσεις, να εμπιστεύεται τον εαυτό της και τη διαδικασία της σκέψης της.
Τα παιδιά είναι απλά, αυθεντικά… αν δεν τα έχουμε προγραμματίσει, αν δεν τα έχουμε σταματήσει να ρωτούν, να ψάχνουν και να ωριμάζουν στον δικό τους ρυθμό…
Με τη «δύσκολη» απάντησή μου... ή μάλλον «αβολη», συνέχισε το παιχνίδι της και «ξέχασε» (προσωρινά) την ερώτηση. Τόσο απλά! Οι ενήλικες πιστεύουμε πως μια συζήτηση πρέπει να φτάνει σε κάποιο τέλος, κάποιο αποτέλεσμα, κάτι στο οποίο θα πρέπει είτε να συμφωνούμε είτε να διαφωνούμε. Κάτι ξεκάθαρο. (Οι συνδιαλογιστές ξέρουν ότι οι διάλογοι δεν τελειώνουν... απλά βάζουμε μια άνω τελεία και συνεχίζουμε να ζούμε).
Θα της ξανάρθει ίσως η ίδια ερώτηση, όπως της έχουν έρθει τόσες και τόσες δύσκολες ερωτήσεις μέχρι τώρα. Κάθε φορά, απαντάω ανάλογα με τη σκέψη της, συζητάμε ισότιμα, χωρίς να ακυρώνουμε, χωρίς να επιβάλλουμε. Όμως έχω ξεχωρίσει τις «πεποιθήσεις» από την «αλήθεια», την «άποψη» από το «γεγονός» και προτιμώ να ξέρει ότι η άποψή της είναι σημαντική, εξίσου σημαντική με τη δική μου, ότι οι απόψεις αλλάζουν και ότι είναι σημαντικό να ερευνά και να τολμά τις δικές της απαντήσεις.
Ένα απρογραμμάτιστο παιδί σίγουρα δεν είναι εύκολα χειρίσημο και σίγουρα αποτελεί πρόκληση καθημερινή. Προκαλεί συνέχεια το εγώ, την εγωπάθειά μας…, όποιοι κι αν είμαστε, όπου κι αν έχουμε «φτάσει»! Μας αναγκάζει (αν είμαστε συνειδητοί) να κοιτάμε με ειλικρίνεια τον εαυτό μας.
Πολλές φορές γελάω με τους ενήλικες γύρω μου. Τις προάλλες της είπε ένας μπαμπάς... χωρίς να έχει τολμήσει ποτέ να σκεφτεί βιωματικά...
- Πώς ξέρεις να μετράς αφού δεν πηγαίνεις σχολείο;
Αυτήν την άποψη ότι «όλα τα μαθαίνουμε στο σχολείο»! Πότε θα την αμφισβητήσουμε; Δεν θα πω εδώ περισσότερα, γι' αυτό το καυτό θέμα της εκπαίδευσης.
Μερικές ακόμα δύσκολες ερωτήσεις που μου έχουν τεθεί κατά καιρούς, αν και είμαι σίγουρη πως όσοι είστε γονείς θα έχετε ακόμα περισσότερες να καταθέσετε… Το ζήτημα είναι τι και πώς απαντάμε.
- Μαμά, πότε θα πεθάνεις;
- Πού ήμουνα προτού έρθω εδώ;
- Οι νεράιδες υπάρχουν;
Ένα ευφυές παιδί (αν και πιστεύω ότι τα περισσότερα παιδιά ΕΙΝΑΙ ευφυή αν τους επιτρέψουμε να μεγαλώσουν φυσιολογικά) δικαιούται να μην παίρνει εύκολες πεποιθήσεις ως απαντήσεις. Αν τολμούμε όμως να μην ξέρουμε…
Η πραγματική πρόκληση θα ήταν να σταματούσαμε για λίγο το τρέξιμο για να σκεφτούμε εμείς την ερώτηση, ΕΚ ΝΕΟΥ, έξω από της πεποιθήσεις μας, ως παιδιά. Και τότε, θα αναγκαζόμασταν να απαντήσουμε στον Εαυτό μας πως μάλλον δεν ξέρουμε, απλά επιλέγουμε πεποιθήσεις που μας δίνουν ασφάλεια και την ψευδαίσθηση της γνώσης! Ο μεγαλύτερος φόβος μας… το άγνωστο…
Μην τους στερείτε την παιδική τους ηλικία, την αθωότητα και την ειλικρίνεια. Την έχουν ανάγκη, όσο κι εμείς έχουμε ανάγκη να την ξαναθυμηθούμε... είτε είμαστε 26, είτε 56, είτε 106!
Γιατί, αν δεν ξέρουμε να μιλάμε ΜΕ τα παιδιά, τότε αλήθεια, τι ξέρουμε;
Τι φοβόμαστε; Ότι θα τους δώσουμε λανθασμένη απάντηση; Ότι θα τους δώσει κάποιος άλλος τη δική του; Ότι θα έχουν διαφορετική άποψη από τη δική μας; Η κάθε μια από αυτές τις ερωτήσεις έχει εξίσου φοβικές απαντήσεις. Όμως πρέπει να τολμήσουμε να εισχωρήσουμε, να τολμήσουμε τις απαντήσεις, να έχουμε το θάρρος να δούμε τον εαυτό μας καθαρά...
Δεν γίνονται όμως όλ' αυτά κατανοητά, έξω από συνειδητούς διαλόγους, που δεν μάθαμε να κάνουμε, επειδή εμπιστευόμαστε την εκπαίδευσή μας. Θα μπορούσα να θέσω πολλές «επικίνδυνες», παιδικές ερωτήσεις, στις οποίες να είστε σίγουροι πως δεν έχετε τις απαντήσεις... αλλά αυτό το κάνω μόνο με τους συνδιαλογιστές πια... :)
Χριστιάνα Σοφία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου