Η μαγική ερώτηση «πώς»

Αυτό που με προβλημάτιζε πάντα στην εκπαίδευση ήταν και έχει παραμείνει το ίδιο: πώς μαθαίνουμε. Παρατηρώντας τα παιδάκια μα και τους ενήλικες γύρω μου, δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσει κανείς ότι η απορία δεν έχει λυθεί.

Πρωτάκια και έφηβοι, παιδιά και ενήλικες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τα ίδια θέματα, τις ίδιες δυσκολίες, μεταλλαγμένες, χωρίς να μπορούν να εντοπίσουν «την καρδιά» του προβλήματος. Πώς μαθαίνουμε!

Γιατί αυτή η μικρή λεξούλα κρύβει πολύ περισσότερα από αυτό που αρχικά κατανοούμε. Συμπεριλαμβάνει επίσης πολύ περισσότερα απ’ όσα νομίζουμε!


H αλήθεια είναι πως μαθαίνουμε… από την αρχή μέχρι το τέλος της ζωής μας, άσχετα αν το ονομάζουμε χιλιάδες άλλα πράγματα. Η ουσία είναι πως μαθαίνουμε και ποτέ δεν εντοπίζουμε το πώς το κάνουμε. Από το «πώς» πηγάζουν πολλά… ποιος μαθαίνει, γιατί μαθαίνει, τι μαθαίνει, πώς τα χρησιμοποιεί, γιατί και πότε και πολλά άλλα, ενδιάμεσα, αθέατα.


Όμως, ολόκληρη η εκπαίδευσή μας, αλλά και όλοι οι τομείς, εστιάζονται στο τι μαθαίνουμε, τι κάνουμε. Παραβλέποντας το πρώτο αναγκαίο βήμα, το πώς, παραμένουμε σε ταλάντευση, αμφισβήτηση και σε αγώνα κόντρα στον εαυτό μας. Κι όμως… έχουμε ευθύνη. Με ακριβώς τον ίδιο τρόπο εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας, την κάθε επόμενη γενιά, να εστιάζεται σπασμωδικά, πέρα από τον εαυτό της.

Θα έπρεπε να ήταν ξεχωριστό μάθημα, το οποία να ένωνε και να συγκέντρωνε όλα τα άλλα. Θα έπρεπε να ήταν η βάση, πάνω στην οποία θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε όπου αλλού θέλαμε. Θα έπρεπε να ήταν το κέντρο της οποιασδήποτε εκπαίδευσης μα και λειτουργίας μας. Αλλά δεν είναι… με όλες τις συνέπειες αυτής της παράληψης.

Έτσι, δημιουργήσαμε πολλές ταμπέλες, άπειρες μεθόδους «ένταξης», αξιολόγησης, τρόπους εκπαίδευσης που στερούνται το πρωταρχικό συστατικό της πιθανής αποτελεσματικότητάς τους. Και το σπουδαιότερο… δημιουργούμε καθημερινά ταλαιπωρημένα, δυστυχισμένα παιδιά, που υποθέτουν πώς η μάθηση είναι «δουλειά» και μάλιστα άχαρη και επιβλητική.

Αυτή όμως είναι μια αφύσικη πορεία αυτοπεριορισμού. Αυτοί που καταφέρνουν να ξεφύγουν είναι ελάχιστοι.

Δεν θα δεις ποτέ αγγελία, «μάθετε πώς να μαθαίνετε». Δεν υπάρχει καν ορισμός για ένα τέτοιο «μάθημα». Έτσι, συνεχίζουμε να ψάχνουμε φιλολόγους, μαθηματικούς, ειδικούς μαθησιακών δυσκολιών», όλοι τους εστιασμένοι στις δυσκολίες, στα κενά, αγνοώντας οι ίδιοι το ολιστικό πνεύμα της μάθησης, την λυτρωτική επανατοποθέτηση της χαμένης αυτοκυριαρχίας, που δεν βασίζεται σε εξωτερικές αξιολογήσεις αλλά στην κατανόηση και στην καλλιέργεια του δημιουργικού νου, στην σφαιρικότητα της αντίληψης, και στην επαναφορά του κέντρου αφετηρίας εσωτερικά.

Όμως, με διαφορετική βάση, έχεις έναν άλλο, εντελώς διαφορετικό κόσμο. Με διαφορετικά θεμέλια, έχεις ανοίγματα σε άπειρες, άλλες δυνατότητες. Χωρίς τους οποιουσδήποτε περιορισμούς ηλικίας, συνθηκών και ελλείψεων, διαθέτεις ένα πλαίσιο χωρίς όρια, που προηγουμένως παρέμενε αόρατο και άπιαστο.