Το "μυστήριο" της παρατήρησης

Πάντα με εκπλήσσει η επικοινωνία που νομίζουν πως έχουν οι άνθρωποι μεταξύ τους, απλά επειδή χρησιμοποιούν τις λέξεις που ακούγονται οικείες. Κατανοούμε όμως όλοι το ίδιο πράγμα όταν το ακούμε; Εννοούμε όλοι την ίδια έννοια χρησιμοποιώντας μια λέξη; Όχι βέβαια, αλλά συνεχίζουμε να υποθέτουμε ότι επικοινωνούμε.

Ο τρόπος που κάποιες λέξεις κολλάνε/καταχωρούνται στο νου είναι εντελώς υποκειμενικός. Φαίνεται να μη γίνεται κατανοητό αυτό. Ξαναδιάβασέ το διαφορετικά: οι ερμηνείες που έχεις καταχωρήσει μέσα σου για πολλές λέξεις που χρησιμοποιείς είναι εντελώς δικός σου. Βασίζεται στα δικά σου βιώματα, στις δικές σου πεποιθήσεις και σε ένα σωρό προσωπικά φίλτρα που φυσικά δεν αντιλαμβάνεσαι επιφανειακά όταν σκέφτεσαι.


Για χρόνια τώρα, στα άρθρα, στα μαθήματα και τις συνομιλίες μου, επαναλαμβάνω μια λέξη που διαπιστώνω ότι ελάχιστοι καταλαβαίνουν πραγματικά: "παρατήρηση". Τι σημαίνει παρατηρηση; Τι κάνω όταν παρατηρώ; Σπάνια στέκονται οι άνθρωποι στις λέξεις. Σπάνια διαβάζουν ή ακούν βιωματικά.

Έχουμε μάθει να βιαζόμαστε, να ανταγωνιζόμαστε το χρόνο. Επικοινωνούμε εγκεφαλικά. Η βιωματική επικοινωνία είναι άλλη. Δεν έχει τόσο γρήγορες απαντήσεις, δεν υποθέτει και σίγουρα δεν έχει προαποφασισμένο στόχο.
  
Παρατηρώ δεν σημαίνει κρίνω, σημαίνει απλά παρατηρώ. Παρατήρηση δεν σημαίνει μαλώνω ή κατακρίνω, σημαίνει απλά εξασκούμαι στην παρατήρηση. Καλά, και τι σημαίνει «παρατηρώ»; Περίεργο ε; Το σκέφτηκες ποτέ ώστε να προσπαθήσεις να δώσεις κάποιο ορισμό που να καταλαβαίνεις ο ίδιος βιωματικά, στην πρακτικότητα της καθημερινότητάς σου;  Παρατηρώ σημαίνει εστιάζομαι σε κάτι με προσοχή, χωρίς να έχω προηγουμένως άποψη για αυτό ή οποιαδήποτε προτίμηση. Σημαίνει να χρησιμοποιώ όλες τις αισθήσεις ή όσες περισσότερες γίνεται, ενώ παράλληλα διατηρώ ένα νου άδειο, έτοιμο να δεχτεί τις πληροφορίες της παρατήρησής μου. Αυτό! Τόσο απλό και τόσο δύσκολο να επιτευχθεί!


Όσο κι αν αναφέρονται πολλοί στη λειτουργία της παρατήρησης, ποτέ δεν έχω διαβάσει κάτι που να περιγράφει ακριβώς τη λειτουργία αυτή, προχωρώντας τη βήμα - βήμα, με σκοπό την κατάκτησή της σε πρακτικό επίπεδο. Παράλληλα, έχω διερωτηθεί πολλές φορές γιατί και εγώ η ίδια δεν έχω γράψει ποτέ ένα τέτοιο άρθρο αν και ασχολούμαι κατ' εξοχήν με αυτό το θέμα, πρωτίστως: μια λεπτομερής περιγραφή που να ξεκινά με το πρώτο βήμα και να προχωρά γραμμικά στο δεύτερο, τρίτο, τέταρτο κ.ο.κ., ώστε να γίνει ευρέως και πλήρως κατανοητό αυτό, που είναι τόσο αναγκαίο και πρωταρχικό για την δημιουργική λειτουργία του  εαυτού μας. Γιατί, δεν υπάρχει κάτι άλλο να κάνεις πριν από αυτό! Και κάθε φορά καταλήγω στο «δεν γίνεται».

Γιατί μοιάζει όλο αυτό ένα μυστήριο, το οποίο αναφέρω συνέχεια, ξανά και ξανά, αλλά ουσιαστικά αποφεύγω να περιγράψω;

Η απάντηση, μού δίνεται κάθε φορά μέσα από τις ατομικές συνεδρίες με τους ανθρώπους που δουλεύουμε μαζί. Ο καθένας τους, ανεξάρτητα από τις ομοιότητες που έχει ο τρόπος σκέψης τους, από παρόμοιες εμπειρίες ή εντελώς όμοια προβλήματα, ασθένειες, εμπόδια ή στόχους, είναι ένας εντελώς διαφορετικός άνθρωπος που χρειάζεται ένα μοναδικά δικό του τρόπο κατανόησης, καθοδήγησης και έχει μια εντελώς ατομική πορεία.

Πολλά λέγονται που μας μπερδεύουν γιατί δεν κατανοούμε βιωματικά.
«Κάτω από την επιφάνεια, όλα τα εγώ είναι τα ίδια»
«Όλοι είμαστε ένα»
Ή ακόμα ότι μελετώντας (αναλύοντας) μια κατάσταση, ασθένεια, σύμπτωμα μπορούμε να καταλήξουμε και στην ανάλογη θεραπεία.
Ακόμα και η ολιστική ή εναλλακτική ιατρική έχει μοτίβα, μεθόδους, κατατάξεις και ορισμούς που καταχωρούν τον άνθρωπο σε κάποια ομάδα. Μα, τι σημαίνει τότε ότι «ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός»; Και πώς συνδυάζεται αυτό με άλλα αντιφατικά που διαβάζουμε ή λέμε; Βεβαια, δεν τα αντιλαμβάνεσαι όλα αυτά μαζί, ταυτόχρονα, αλλά αποσπασματικά και ξεχωριστά. Έτσι, η σύνδεση μας διαφεύγει, η ολιστική θέαση μοιάζει άπιαστη ματαιότητα. Άλλωστε, εκπαιδευτήκαμε να εμπιστευόμαστε τους άλλους, τους ειδικούς, τους γνώστες, πολύ περισσότερο από τον εαυτό μας.  

Δεν μπορείς – για να το απλοποιήσω και να εστιάσω πάλι στο θέμα – να διαβάσεις ένα άρθρο ή ένα βιβλίο για το τι εστί παρατήρηση, πώς ανακαλύπτεις τον Εαυτό σου, πώς ελέγχεις το νου σου και να καταφέρεις να απελευθερωθείς από τα δεσμά του νου σου. Δεν γίνεται να σου δώσει κάποιος τα βήματα, ένα, δυο, τρια και να πετύχεις αυτό που ταιριάζει απόλυτα σε σένα και μόνο σε σένα, χωρίς να έχεις αφοσιωθεί αποκλειστικά και μόνο στο δικό σου ταξίδι, τη δική σου πορεία, έχοντας δίπλα σου έναν δάσκαλο – οδηγό που θα σεβαστεί ΕΣΕΝΑ και τη δική Σου Θέληση.

Αν το σκεφτείς, είναι απλό και εντελώς λογικό…

Ξεκινώντας από το εξωτερικό επίπεδο που αντιλαμβάνεσαι μέσα από τις αισθήσεις και τον επιφανειακό νου σου, κανενός η ζωή δεν είναι ακριβώς ίδια με τη δικιά σου. Κανενός ο νους δεν είναι ακριβώς ίδιος με τον δικό σου. Οι δικές σου διαδρομές λοιπόν, ο δικός σου κώδικας επικοινωνίας, οι δικές σου ανάγκες, προβλήματα, εμπόδια, χαραχτηριστικά, επιθυμίες, φόβοι, πεποιθήσεις, εμπειρίες κ.λ.π., δεν είναι κανενός άλλου. Πώς λοιπόν, μπορεί κάτι τόσο σημαντικό για σένα να γενικευτεί, να ταιριάζει σε όλους, να μπαίνει σε καλούπια και να έχει μτετατραπεί σε "μέθοδο"; Σκέψου το...

Και επιπλέον, όχι, η αυτό-παρατήρηση δεν είναι αρκετή (γιατί δεν είναι τόσο επιφανειακή λειτουργία όσο νομίζουμε) ώστε να απελευθερωθείς από τα δεσμά του ίδιου του νου σου, να αυτο-θεραπευθείς, να αποκαλύψεις την αγάπη, να αποκτήσεις γαλήνη και όλα τα όμορφα που θέλεις αλλά δεν τολμάς να διεκδικήσεις. Αλλά ακόμα και αυτό, το αναγκαίο βήμα που θα σε ακολουθεί για το υπόλοιπο της ζωής σου γιατί ποτέ δεν σταματάει: η ανώτερη λειτουργία της παρατήρησης, δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί περιγραφικά, παρά μόνο βιωματικά, με ζωντανό δάσκαλο/καθοδηγητή, όποιος θα επιλέξεις εσύ να είναι.

Έπειτα είναι κι άλλα που πρέπει να συνθέσεις. Εντάξει, παρατηρείς. Έμαθες να ξεχωρίζεις την κριτική από την παρατήρηση, την άποψη από τα δεδομένα. Συλλέγεις πληροφορίες, πολλές πληροφορίες. Και μετά; Τι τις κάνεις; Πόσο βαθιά πάει η παρατήρηση; Τι άλλο περιλαμβάνει; Πώς συνθέτεις; Τι είναι αυτό που τελικά αλλάζει όλη τη θέασή σου αλλά και ολόκληρη την πραγματικότητά σου; Πώς αποκαλύπτεται "ένας ολόκληρος κόσμος" στα μάτια σου, που πάντα ήταν εκεί αλλά τα φυσικά σου μάτια δεν έβλεπαν;

Και το τελικό, ύψιστο ερώτημα: τι έχεις να προσφέρεις στους άλλους, στον κόσμο που σε φιλοξενεί; Ποιος είναι ο ρόλος σου και τι έχεις έρθει να εκφράσεις; Με άλλα λόγια, ποιος είσαι;

Αν όλα όσα διαβάζεις, μελετάς, ακούς, συζητάς, κάνεις, σε βοηθάνε να βρεις όλες αυτές τις απαντήσεις, και ακόμα περισσότερα (γιατί υπάρχουν να είσαι σίγουρος για αυτό), αν έχεις βρει τον τρόπο να μετατρέπεις τη γνώση σε σοφία, τότε συνέχισε να τα κάνεις και σκέψου να τα προσφέρεις και σε άλλους.


................

Και μετά απ' όλα αυτά, μη έχοντας και πάλι περιγράψει πρακτικά τη λειτουργία της παρατήρησης, συνεχίζω να επαναλαμβάνω την ίδια λέξη, με ακόμα περισσότερο πάθος, πίστη και ενέργεια, γνωρίζοντας ότι γίνομαι κατανοητή μόνο σε όσους βιωματικά αντιλαμβάνονται, μόνο με όσους τολμούν να βγουν από τη ζώνη άνεσής τους τολμώντας να ξεκινήσουν το δικό τους εσωτερικό ταξίδι ειρήνης, γαλήνης και ενότητας.